QIYAS - ILMU MANTIK

Qiyas – Ucapan yang dilafazkan atau difikirkan yang tersusun daripada beberapa ucapan yang apabila ia diterima maka ia mewajibkan secara zatnya agar wujud daripada ucapan lain

Contoh:

Q1: Alam itu berubah-ubah

Q2 : Setiap yang berubah-ubah itu baharu

Qiyas: Alam itu baru

·          الحد الاصغر – maudu qiyas (alam)

·          الحد الاكبر – mahmul qiyas (baru)

·          الحد الاوسط – yang berulang-ulang (berubah-ubah)

1.        Al-Istisna’I atau al-syarty – tersusun daripada dua mukadimah iaitu mukadimah kubra : qadiyah syartiyah manakala

mukadimah sughra : qadiyah hamliyah

Contoh:

MK: Jika matahari terbit maka siang wujud

MS: memang matahari terbit

Qiyas: maka siang wujud

2.        Al-iktirani – Dua mukaddimah dalam al-Qiyas yang mengandungi bahan-bahan natijah bukan mengandungi bentuk natijah

Contoh:

MK: Semua jisim adalah susunan

MS: Semua susunan adalah baharu

Qiyas: maka semua jisim adalah baharu

SINAAT KHAMAS

Burhan – qiyas yang tersusun daripada mukadimah-mukadimah yang yakin untuk menghasilkan keyakinan

1.Awaliat : perkara yang utama

2.Mushahadat: perkara yang dirasai pancaindera

3.Mujarabat : perkara yang diuji kaji

4.Hadsiat:

5.Mutawatirat : perkara yang dikhabarkan oleh orang ramai

6.Qadaya yang kiasnya bersamanya

    Jadal – Qiyas yang tersusun daripada mukadimah-mukadimah yang masyhur

Khatabah – Qiyas yang tersusun daripada mukadimah-mukadimah yang diterima daripada seseorang yang diyakini padanya atau sangkaan

Shi’ir – Qiyas yang tersusun daripada mukadimah-mukadimah yang dengannya jiwa menjadi lapang atau sempit

Mughalatah – Qiyas yang tersusun daripada mukadimah-mukadimah yang dusta yang menyerupai kebenaran atau perkara masyhur ataupun ia terdiri daripada mukadimah-mukadimah yang bersifat andaian lagi dusta